Исломдан аввалги давр ҳақида 10 факт

 

    1. Агар сиз ўлкамизга ислом дини кириб келишидан аввал яшаган бўлганингизда, сизнинг раҳбарингиз, унинг ўринбосари ва ўринбосарнинг ёрдамчилари ҳам аёл киши бўлиши мумкин эди. 

 

    Чунки Қадимги аёллар бошқарувда фаол бўлган. Баъзи манбаларда қадимий Сўғд ва Бақтрия давлатларида аёл ҳукмдорлар ва уларнинг кучли сиёсий роли ҳақида маълумотлар бор. Бу ҳудудлар патриархал жамият эмас, балансли ижтимоий тузилмага эга бўлган.

 

    2. Самарқанднинг қадимги номи

 

    Самарқанд шаҳри исломдан анча аввал ҳам мавжуд бўлган. Қадимий номи Афрасиоб бўлган бу шаҳар тахминан 2750 йилдан кўпроқ тарихга эга. Унинг харобалари ҳозирги Самарқанднинг шимолий қисмида жойлашган.

 

    3. Зардуштийликнинг муқаддас китоби – Авеста – Ўзбекистон ҳудудида ёзилган

 

    Авеста – Хоразм ва Сўғд ҳудудида илк марта шаклланган деб ҳисобланади. Бу дегани, бу юртлар диний тафаккурнинг маркази бўлган.

 

    4. Топилган энг қадимги атлас – Қоратепа ҳудудида

 

    Сурхондарё вилоятидаги Қоратепа будда монастиридан милоддан аввалги II асрга оид атласга ўхшаш мато топилган. У Осиёдаги энг қадимги маҳсулотларидан бири сифатида баҳоланади.

 

     5. Сўғд ёзуви – Ўрта аср Ғарбий Осиёдаги асосий савдо ёзуви бўлган

 

    Исломдан олдин, Сўғд ёзуви карвон йўлларида энг кўп ишлатилган ёзувлардан бири эди. Бу ёзув орқали Хитойдан Византиягача бўлган савдогарлар мулоқот қилган. Шунчаки маҳаллий ёзув эмас – бу халқаро тил бўлган.

 

    6. Будда ҳайкали энг катта шаклда Термиздан топилган

 

    Термиздаги Фаёзтепа будда ибодатхоналаридан бири 5 метрдан ортиқ баландликдаги Будда ҳайкали билан машҳур. У Ўрта Осиёдаги энг йирик Будда ҳайкали ҳисобланади.

 

    7. Кўчманчи тиллар эмас, сўғд ва бахтий тиллари ҳукмрон бўлган

 

    Ўзбек ҳудудида туркий тиллар ҳали кенг тарқалмаган эди. Сўғдий, бахтий, хоразмий каби тиллар маданият, сиёсат ва фалсафада асосий ролни ўйнаган.

 

 

    8. Қадимги Тошкент – Чоч деб аталган ва Танг империяси билан дипломатик алоқада бўлган

 

    Тошкент шаҳри қадимда Чоч деб аталган ва Хитой Танг империяси билан элчилар алмашган. Ҳатто Танг йилномаларида Чоч шаҳзодаларининг Хитой саройига боргани ёзилган.

 

    9. Сув иншоотлари илгари ҳам мавжуд бўлган

 

    Ўзбекистоннинг қадимги ҳудудларида (масалан, Сўғдияда) сунъий ариқ ва сув омборлари тизими мавжуд бўлган. Бу сув иншоотлари суғорма деҳқончилик учун мўлжалланган ва замонавий ирригациянинг илдизи саналади.

 

    10. Ўзбекистон ҳудуди Буюк Ипак йўлида 3 та асосий йўналишнинг кесишган нуқтаси бўлган

 

    Самарқанд, Бухоро ва Термиз шаҳарларининг ҳар бири алоҳида йўналишдаги карвонлар тўхтайдиган марказ бўлган. Яъни, бу ҳудуд фақат ўрта нуқта эмас, бутун йўлнинг юраги бўлган.